"losse" ondertitels op oude programma's, hoe het werkte?

[Spiny Norman]

Is het jullie wel eens opgevallen, dat oudere programma's geen "ingebrande" ondertitels hebben? Vooral op filmkopieën ontbreken die vaak waar je ze wel verwacht had.

 

Ik ben er nooit ingedoken hoe dat precies dan wél gedaan werd. Maar nu hier toevallig op marktplaats is een film met "losse" aantiteling. Het zijn eerder "titels". Zouden ondertitels ook op die manier gemaakt zijn vroeger?

 

https://www.marktplaats.nl/v/audio-tv-en-foto/filmrollen/m1896159931-16mm-film-nos-werkkopie-europa-met-w-l-brugsma-silent

 

Jammer dat het geluid ontbreekt dan weer.

[djkoelkast]

Volgens mij had je ook ooit iets van een extra projector voor ondertitels, niet zoals op deze foto's, want dat zijn meer titelkaarten, maar echt ondertitels, ik kan mijn oudere collega's van het filmhuis eens vragen wat zij weten.

Helaas kan ik het een van de langste met film bezig zijnde collegae het niet meer vragen, hij heeft dementie (vrij agressief) en kan daarom niet meer naar het filmhuis komen.

 

[samba-boy]

'Titelrol ontbreekt'. Een letterlijk begrip dat ik meer dan eens in de catalogi van Beeld & Geluid heb zien staan. Lange tijd begreep ik dit begrip niet, totdat het me allemaal helder werd: héél lang werd er gebruik gemaakt van een tweede camera die een letterlijk afrollende rol met credits en titels (witte lettering op zwart papier, soms ook kaarten) in beeld nam, en in de regie over het beeld van de film werd gezet. Ook zijn er gevallen waarbij een titelrol op deze wijze op een ampexband ingebrand was, maar die ampextapes zijn reeds lang verdwenen en de filmrollen zelf (waar de titels nog niet inzaten) bleven dan over. Pas later, laten we zeggen mid-80's, kwam de mogelijkheid om elektronische titels in het beeld 'vast' te zetten (Ik zou hier graag weer eens Bassie & Adriaan voor als voorbeeld uit de kast willen halen, maar ik doe het deze keer niet). 

 

In dit specifieke geval is het dus zo dat de titels werden klaargezet op één machine, de film werd afgespeeld op een andere en samen de ether ingingen.

11 oktober 2022 aangepast door samba-boy

[Spiny Norman]

Zo'n rol behang zeg maar op twee rollertjes met een handgreepje?

Ja, als je het eenmaal weet dan is het ook volkomen duidelijk wanneer je het ziet in de écht oude voorbeelden.

 

Maar op een live registratie zou dat gewoon meegenomen moeten worden, tenminste ik zou denken dat dat iemand dat gewoon voor één van de camera's zat af te draaien.

Het zou ook kunnen dat "titelrol ontbreekt" verwijst naar een titelrol zoals in deze advertentie, dus met "Jantje, ervaringsdeskundige" wanneer iemand aan het woord komt.

Of toch inderdaad de aftiteling misschien dan ook maar gelijk, ergens jaren zeventig ofzo.

 

 

Zouden voor sommige uitzendingen dan ook DRIE dingen klaargezet moeten worden? Rol beeld, rol titels, én ook nog eens geluid op een aparte drager?

[samba-boy]

Op 12-10-2022 om 11:36, Spiny Norman zei:

Maar op een live registratie zou dat gewoon meegenomen moeten worden, tenminste ik zou denken dat dat iemand dat gewoon voor één van de camera's zat af te draaien.

De live-verbinding kwam binnen in Hilversum, en in de eindregie aldaar startten ze de rol in die door een camera op een machine aldaar werd afgerold? 

[mcmurdyy]

Op 12-10-2022 om 00:04, samba-boy zei:

(Ik zou hier graag weer eens Bassie & Adriaan voor als voorbeeld uit de kast willen halen, maar ik doe het deze keer niet). 

 

Titels, titels en nog eens titels!

 

Bij speelfilms en docu's (zoals degene hierboven) die compleet op film werden gemonteerd werden de titels vaak meegemonteerd en ingebrand (heel simpel gezegd: door de titels apart te filmen/fotograferen en erna mee te belichten met de film). Omdat dit procedé relatief veel tijd vergt (ook met ontwikkelen etc erbij) werd het voor televisie meestal anders gedaan.

 

Er waren in principe 3 soorten:

 

Titelkaarten: Kaarten die op een houder voor de camera werden gezet. Voor ondertitels zaten de ondertitelkaarten in een apparaat dat ze heel snel kon laten "bladeren" zodat je iedere keer de juiste voor kon zetten

Titeldia's: Ook om bijvoorbeeld omroeplogo's in de bovenhoek van de omroepster af te beelden

Titelrol: De rol behang zoals hierboven genoemd, op twee rollertjes, meestal voor de aftiteling

 

Meestal waren die titels wit op een zwarte achtergrond of zwart op een witte achtergrond. Deze werden gefilmd door een camera bij de eindregie en met behulp van super-impose (zwart-wit chromakey, je vervangt dus het zwart of wit door het beeld van de uitzending) aan het signaal toegevoegd.

 

Tot eind jaren '60 waren deze titels meestal live. Dat wil zeggen dat de live-registratie, film of ampexband binnen kwam bij de eindregie, die dan de titels eroverheen zette en het geheel naar de zender stuurde. Dat is ook meteen de reden dat een aantal telerecordings geen titels hebben, deze zijn gemaakt van de ampexband zonder titels (want die werden bij de eindregie live gedaan).

 

De vermelding "titelrol ontbreekt" in de B&G catalogus is heel simpel: de meeste beschrijvingen die je leest zijn door documentalisten in de jaren '90 gemaakt. Die speelden dan de film/telerecording/vhs af en constateerden dat er op de hele film/band geen aftiteling/titel/makers te vinden was, dus de " titelrol ontbreekt" (en dan staat er dus vaak dat de makers en producent zijn overgenomen uit de televisiegids/logboek bij gebrek aan in-beeld info).

 

Later gebeurde het ook vaak dat een film of programma werd afgemonteerd op Ampex en dat bij die montage ook de titels er in gezet werden. (Soms was het een 2-traps raket en werd van de uiteindelijke montage een uitzendband met titels, de zogenaamde titelkopie, gemaakt) Als dan alleen de filmrol bewaard is dan mis je ook de titels.

 

Bij buitenlandse programma's gebeurde het bijvoorbeeld heel vaak dat van de filmrol een videokopie gemaakt werd waar dan de ondertiteling in gezet werd. De filmrol kon dan vast terug naar land van herkomst en de video kon uitgezonden worden.

 

Vanaf de jaren '80 kreeg je ook elektronische titelgeneratoren, maar in wezen verschilde het procedé niet van hiervoor: de uitgang van de generator werd gemengd met het videosignaal waarbij de zwarte/witte achtergrond ingevuld werd met het beeld van de uitzending.

[djkoelkast]

Toffe toevoeging!

 

Bij titels vanuit een computer of generator heet het Superimpose, ik heb er jaren terug eens eentje gedemonstreerd (op een MSX)